Η έννοια του burnout και ο λόγος που οι εργαζόμενοι χρειάζονται διακοπές

Έχετε πιάσει τον εαυτό σας να δυσκολεύεται να σηκωθεί το πρωί από το κρεβάτι προκειμένου να πάει στη δουλειά; Νιώθετε ότι δεν περνά ο χρόνος στη δουλειά σας και δεν βρίσκετε την ώρα να σχολάσετε; Μήπως αισθάνεστε μία έντονη εξάντληση και ότι δεν μπορείτε να ανταπεξέλθετε; Αν ναι, τότε σίγουρα χρειάζεται να αναγνωρίσετε την «πηγή του κακού» καθώς το burnout εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο σε εργαζόμενους ανεξαρτήτου κλάδου.

Τι είναι το burnout;

Το burnout ή αλλιώς η επαγγελματική εξουθένωση αποτελεί ένα σύνδρομο όπου ένας εργαζόμενος βιώνει μια κατάσταση εξάντλησης και γίνεται κυνικός αναφορικά με την αξία της δουλειάς του ενώ παράλληλα του γεννάται η αμφιβολία για την ικανότητα του να αποδώσει. Παλαιότερα, το σύνδρομο αυτό ήταν συχνό φαινόμενο σε επαγγέλματα σχετικά με την υγεία (όπως γιατροί, νοσοκόμες) ενώ πλέον το συναντάμε σε οποιονδήποτε κλάδο. Το burnout αποτελείται από τρία στοιχεία:

• την συναισθηματική εξάντληση
• την αποπροσωποποίηση 
• τα μειωμένα προσωπικά επιτεύγματα.

Συναισθηματική εξάντληση

Η συναισθηματική εξάντληση θεωρείται η κεντρική διάσταση της επαγγελματικής εξουθένωσης, όπου οι εργαζόμενοι χαρακτηρίζονται από έλλειψη ενέργειας και μία αίσθηση εξάντλησης των συναισθηματικών τους πόρων που τους οδηγούν σε συναισθήματα απογοήτευσης καθώς συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους όπως παλιά.

Αποπροσωποποίηση

Η αποπροσωποποίηση αφορά την μεταχείριση των εργαζομένων προς τους πελάτες ως αντικείμενα και όχι ως ανθρώπους. Πιο συγκεκριμένα οι εργαζόμενοι συμπεριφέρονται πιο κυνικά και απόμακρα τόσο στους πελάτες όσο και στους συναδέλφους τους κυρίως με την χρήση υποτιμητικής γλώσσας.

Μειωμένα προσωπικά επιτεύγματα

Τα μειωμένα προσωπικά επιτεύγματα σχετίζονται με την τάση των εργαζομένων να αξιολογούν αρνητικά τον εαυτό τους και να αισθάνονται ότι δεν είναι επαγγελματικά ικανά να πετύχουν τους στόχους τους και να αποδώσουν στο μέγιστο.

Ποιες είναι οι αιτίες που οδηγούν τους εργαζομένους στην επαγγελματική εξουθένωση;

Κατά κύριο λόγο, οι απαιτήσεις που έχει μία θέση εργασίας κάνουν τους εργαζόμενους να καταβάλουν μία ασταμάτητη προσπάθεια ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σε αυτές αλλά ουσιαστικά τους οδηγεί σε ψυχολογική αποστασιοποίηση από την εργασία και τελικά σε κόπωση. Η προσωπικότητα ενός εργαζόμενου επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τις απαιτήσεις στην εργασία του και πολλές φορές δεν αντιστοιχεί στις απαιτήσεις αυτές και οδηγείται σε στρες και άγχος.

Ο φόρτος εργασίας και η πίεση κατά την εργασία είναι επίσης δύο παράγοντες που ευνοούν το burnout καθώς δημιουργούν εργασιακό άγχος το οποίο πολλές φορές οι εργαζόμενοι δεν εκφράζουν.

Μία ακόμη αιτία μπορεί να αποτελέσει η ανασφάλεια του εργαζομένου σχετικά με την θέση εργασίας του, η οποία μπορεί να είναι προσωρινή και όχι μόνιμη με αποτέλεσμα να αισθάνεται το μέλλον του αβέβαιο.

Το εργασιακό περιβάλλον διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχολογία κάθε εργαζόμενου και έχει αποδειχθεί ότι οι μη υγιείς σχέσεις με τους συναδέλφους μπορεί να οδηγήσει σε εξουθένωση.

Ποια είναι όμως τα συμπτώματα του burnout;

Τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης διαφέρουν από άτομο σε άτομο αλλά τα πιο συνηθισμένα είναι τα εξής:

• αίσθημα κόπωσης
• ψυχολογικά προβλήματα (πχ άγχος, κατάθλιψη, αϋπνίες, εξασθένηση μνήμης)
• σωματικά προβλήματα (πχ πόνος στον αυχένα, λοιμώξεις, γαστρεντερικές διαταραχές, δύσπνοια
• συγκεκριμένες συμπεριφορές όπως είναι οι έντονες αντιδράσεις θυμού, εκνευρισμού και απογοήτευσης καθώς δεν μπορούν να συγκρατήσουν τα συναισθήματά τους και ξεσπούν εύκολα ακόμη και με την παραμικρή πίεση που μπορεί να αισθανθούν
• καχυποψία προς όλους τους συναδέλφους
• αίσθηση ότι ο χρόνος δεν κυλά όταν βρίσκονται στη δουλειά
• μειωμένη απόδοση

Πως να αντιμετωπίσετε το Burnout

Για να αντιμετωπίσει ένας εργαζόμενος την επαγγελματική εξουθένωση χρειάζεται να εστιάσει στον εαυτό του. Κάποιοι από τους τρόπους είναι οι εξής:

• διακοπές για σωματική και ψυχολογική χαλάρωση
• βελτίωση του ύπνου
• δραστηριότητες που τον ευχαριστούν
• υποστήριξη από το εργασιακό περιβάλλον
• εξισορρόπηση προσωπικού και επαγγελματικού χρόνου
• στόχευση σε καθημερινούς μικρούς στόχους
• προτεραιοποίηση των εργασιών
• βοήθεια από τους συναδέλφους όταν υπάρχει ανάγκη

Γιατί οι εργαζόμενοι χρειάζονται διακοπές;

Ο λόγος που οι εργαζόμενοι δικαιούνται κάποιες μέρες άδειας για διακοπές είναι για την αποφυγή τέτοιου είδους προβλημάτων. Με τον όρο διακοπές εννοούμε τις άδειες εργασίας που μπορούν να έχουν διάρκεια από ημέρες έως και εβδομάδες. Μπορείς να ενημερωθείς για τις άδειες που δικαιούσαι, εδώ. 

Κύρια αιτία: το εργασιακό στρες

Είναι σύνηθες φαινόμενο οι εργαζόμενοι να αποκτούν εργασιακό στρες και όταν εκτίθενται σε αυτό το στρες για μεγάλη χρονική περίοδο, διακινδυνεύουν να καταλήξουν σε καταστάσεις επαγγελματικής εξουθένωσης όπως επίσης σε υψηλή αρτηριακή πίεση ή παχυσαρκία. Για τον λόγο αυτό, ένας εργαζόμενος έχει ανάγκη την ξεκούραση και την αλλαγή από το καθημερινό εργασιακό περιβάλλον. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι διακοπές θα λειτουργήσουν πιο ευεργετικά προς τους εργαζομένους που έχουν δείξει εμφανή σημάδια συναισθηματικής εξάντλησης.

Οφέλη των διακοπών  

Ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι οι διακοπές σχετίζονται τόσο με καλύτερη διάθεση όσο και με πιο χαμηλά επίπεδα κόπωσης και εξάντλησης μετά το πέρας των διακοπών. Αποτελεί δηλαδή έναν αποτρεπτικό παράγοντα εμφάνισης του burnout σε χρόνια εργαζόμενους. Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι οι διακοπές αποτελούν την πιο ισχυρή ευκαιρία ανάκαμψης καθώς οι εργαζόμενοι απελευθερώνονται από τις καθημερινές εργασιακές απαιτήσεις, αλλάζουν τελείως περιβάλλον πηγαίνοντας σε ένα πιο χαλαρωτικό και πλέον ασχολούνται με άλλες δραστηριότητες πέραν της εργασίας τους (πχ χόμπι, σπορ). Οι διακοπές προκαλούν συναισθήματα όπως χαρά, αναζωογόνηση, ικανοποίηση και μπορούν να ενδυναμώσουν την κριτική σκέψη και έτσι οι εργαζόμενοι να επιστρέψουν στην εργασία τους με λύσεις σε πιθανά εργασιακά προβλήματα. Επιπλέον, όταν οι εργαζόμενοι επιστρέφουν στην εργασία τους πιο ανανεωμένοι, χαλαροί και «φρέσκοι», αποδίδουν καλύτερα  ενώ παράλληλα βελτιώνουν την ποιότητα της εργασιακής και της προσωπικής τους. Γίνονται πιο παραγωγικοί, μειώνουν το άγχος που τους προκαλεί η εργασία, γίνονται πιο δημιουργικοί και ουσιαστικά «γεμίζουν τις μπαταρίες τους». 

Γιατί οι εργαζόμενοι δεν ευχαριστιούνται τις διακοπές τους;

Είναι σημαντικό οι επιχειρήσεις να αντιλαμβάνονται τις ανάγκες των εργαζομένων τους και να μην τους επιβαρύνουν με εργασιακά καθήκοντα όταν βρίσκονται εκτός της εργασίας τους. Συγκεκριμένα. πολλοί εργαζόμενοι παραπονιούνται πως δεν επωφελούνται πλήρως από την περίοδο των διακοπών τους διότι οι εργοδότες τους δεν αντιλαμβάνονται την λεπτή γραμμή που διαχωρίζει την προσωπική από την επαγγελματική ζωή και έτσι δεν σταματούν να ενοχλούν τους εργαζομένους παρόλο που γνωρίζουν ότι βρίσκονται σε άδεια. Τέλος, πολλές φορές παρατηρείται το φαινόμενο οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να μην μπορούν να χαλαρώσουν στις διακοπές τους είτε γιατί μπορεί να είναι εργασιομανείς και να αισθάνονται τύψεις που δεν εργάζονται και δεν είναι άνετοι με την ιδέα του να μην κάνουν τίποτα, είτε γιατί έχουν αφοσιωθεί πλήρως στην δουλειά τους, είτε γιατί δεν έχουν κατανοήσει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι διακοπές στην ζωή τους, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε αυτοκαταστροφή και επαγγελματική εξουθένωση.